Maandag 28 augustus 2023

Ondanks het mindere weer, verlaten we na 5 dagen de camping in Ambert. We gaan een bezoek brengen aan papiermolen/museum Richard de Bas. We krijgen van de cassière een uitleg mee zowel in het Frans als in het Nederlands, omdat op de Franse uitleg ook nog tekeningen staan.

Op een muur is te zien dat hier in 1381 al een papiermolen stond. We lopen eerst door het museumdeel heen dat bestaat uit de woonvertrekken van de vroegere eigenaar. Het eerste vertrek is een huiskamer, de plaats waar het gezin aan tafel zat. Het middagmaal betekende het einde van de werkdag die om middernacht begon. Alle gezellen en leerjongens kwamen dan ook bijeen. Na de maaltijd ging iedereen naar huis om wat te tuinieren of op zijn boerderijtje te werken.
Het tweede vertrek is de slaapkamer. In de wanden zijn overal bedsteden aangebracht. Hier sliepen wel acht personen.

Op de tafel zien we een kantkloskussen. De meisjes en vrouwen waren meestal zeer ervaren in dit kantklossen. Dit ambacht bloeide vroeger in deze streek, maar is thans bijna verdwenen.
Het derde vertrek legt de kunst van het papier maken uit vanaf de Chinezen naar de Arabieren en via de Kruisvaarders naar Europa. In Frankrijk was de Auvergne volgens de Kruisvaarders het best geschikt voor de papierfabricage. Hier waren kalkloze wateren in mooie beekjes, waar molens langs gebouwd konden worden. We zien ook papyrusfragmenten en stukken perkament van kalfs-en schapenvellen. In een vitrine liggen handschriften vanaf 1319. Door de watermerken kan men ze goed dateren. Er bestaat een hele lijst van watermerken met de bijbehorende namen en jaartallen. 

In het vierde vertrek zien we een voorbeeld van een stamptrog gemaakt van graniet en houten hamers van dennenhout met dikke spijkers die de vodden stukscheuren en de vezels uit elkaar rukken. Het duurt ongeveer 30 uur voordat er een gezuiverde papierpap klaar is. Hierna wordt hars toegevoegd omdat het anders niet te bedrukken of te beschrijven  zou zijn.

In dit vertrek staat ook een oude papierpers met houten schroef. Bij het persen kan men 80% van het water verwijderen. De rest van het drogen gebeurd op een zolder. De zeven worden geweven.

Door op sommige plaatsen in relief een tekeningetje te naaien, wordt het papier daar minder dik, zodat daar een watermerk ontstaat. We lopen nu naar het werkende gedeelte van het museum. De schuif wordt open gedraaid en nu kan het water van een hoogte van 3,5 mtr op het rad vallen. Deze draait dan met een snelheid van 25 toeren per minuut en drijft met een as de hamers aan. De papierpap wordt in de kuip zodanig verdund dat er een gewenst gewicht per m2 ontstaat. De werkman roert de pap goed dooreen en bijzonder voor deze papiermolen is, dat men er bloemblaadjes doorheen mengt.

Na het roeren kan er geschept worden. Bij het schuinhouden ziet men het overtollige water al weglopen. Hij draait de zeef om op een vilten lap, waar de papierpap keurig op blijft liggen. Hierop gaat weer een viltlap. Dit wordt 100 keer herhaald. Een pakket met 100 papierlaagjes en 101 vilten drooglagen wordt in een pers geduwd. Door vier mannen wordt nu met handkracht en een gangspil het water er uit geperst. Dit zien wij alleen op een film, omdat dit werk te gevaarlijk is om met publiek te doen. Leuk om te vermelden is nog dat op papier van deze molen de grondwet van Frankrijk afgedrukt is. Ook de eerste encyclopedie van Diderot en d’Alembert werd op dit papier gedrukt. Op een bovenverdieping in de buitenlucht maakt een meisje op pas geschept papier mooie composties met bloemetjes, speciaal in de streek gekweekt voor deze papiermolen. Hiervan worden wenskaarten en briefpappier gemaakt. Het begint weer flink te regenen, als we naar buiten lopen om naar de camper te gaan. Het regent zo hard dat wij het niet riskeren om over deze smalle bergweggetjes verder te rijden. We keren om zo via Ambert en een grotere weg naar Thiers te rijden. In Thiers aangekomen zien we de volgende bui al hangen. We hebben ook geen zin om een heel eind omhoog te moeten lopen naar het bovengedeelte van de stad. Bovendien is het eigenlijk al te laat om dit nog te gaan doen. De dichtsbijzijnde camping is nog 12 km de bergen in, een stevige klus voor de motor van onze camper. Dat het hier bergachtig is, zien we ook aan de camping, er is geen enkel vlak stuk terrein te bekennen. De tv-schotel vindt z’n Astra-3 satelliet, zodat wij vanavond naar het begin van een nieuw seizoen “Per Seconde Wijzer” kunnen kijken en “De Slimste Mens” vandaag niet hoeven over te slaan.